IP Adresleri ve Subnet Kavramı -2

Önceki makalemizde Subnet kavramına kısa bir giriş yapmıştık. Subnet veya Alt ağ maskesinin ne işe yaradığından nasıl hesaplandığından bahsetmiştik. Bu bölümde ise mevcut ağımızı nasıl genişleteceğimizden veya daraltacağımızdan bahsedeceğiz. Fakat o konuya girmeden önce IP sınıflarından bahsetmek istiyorum. IP adresleri dünya genelinde Internet Society adında bir kurum tarafından ülkelere dağıtılmıştır. Bu kurum hangi ülkelere hangi IP aralıklarının verileceğini belirler. Her ülkede temsilcileri vardır. Türkiye'de bu kurumun temsilciği ODTÜ-Tübitak işbirliği ile yürütülmektedir.
IP adreleri 5 sınıfa ayrılmıştır. Bu sınıflar IP adresinin ilk oktetlerine göre ayrılır.
1- A Sınıfı IP Adresleri : Bu adreslerin ilk okteti 1-126 arasındadır. A sınıfıadreslerde ağ adresi ilk oktet ile belirlenir. Ağ adresi olarak tek oktet kullanılması en fazla 126 tane ağ bulundurabileceği manasına gelmektedir. Geriye kalan 3 oktet her bir ağdaki bilgisayarları temsil etmektedir. Her oktet 0-255 arası değer alabildiğine göre 255*255*255 16 milyondan fazla adres demektir. Yani A sınıfı IP adresine sahip bir ağda 16 milyondan fazla bilgisayar olabilir.
2- B Sınıfı IP Adresleri : Bu adreslerin ilk okteti 128-191 arasındadır. B sınıfı adreslerde ağ adresi ilk iki oktet ile belirlenir. Her bir ağdaki bilgisayarları adreslemek için 3. ve 4. oktetler kullanılır. Ağ adresi olarak ilk iki oktet kullanıldığını söylemiştik. ilk oktet için 64 farklı değer (128-191 arası), ikinci oktet için 256 farklı değer(0-255) olabilir yani B sınıfı adreslerde 64*256 =16384 tane ağ tanımlaması yapılabilir. B sınıfı adrese sahip bir ağ da yaklaşık 65 bin civarında bilgisayar bulunabilir.
3- C Sınıfı IP Adresleri : Bu adreslerin ilk okteti 192-223 arasındadır. C sınıfı adreslerde ağ adresi ilk üç oktet ile belirlenir. Ağdaki bilgisayarları adreslemek için ise son oktet kullanılır. Ağ adresi olarak 3 oktet kullanıldığından ve ilk oktet olarak da 192-223 arası değer alabildiğinden 2,097,152 tane ağ tanımlanabilir. Ağdaki bilgisayarları tanımlamak için son oktet kullanıldığı için her bir ağda 254 tane bilgisayar bulunabilir. Neden 256 değil 254?? Çünkü bir ağda ilk ve son adresler ayrılmıştır. ilk adres ağın kendisini gösterir son adres ise Broadcast adresi adı verilen bir adrestir. Bir mesajın bütün ağa gönderilmesi gerektiği zaman kullanılır.
4- D ve E Sınıfı IP Adresleri : Bu adresler özel IP adresleridir. Elle IP adresi ataması yapılırken dahi kullanılamazlar. Multicast(Video konferans gibi) yayınlar yapmak kullanılır.

Subnet Değiştirme

Önceki makalemizde bir bilgisayarın sadece kendisiyle aynı ağda olan bilgisayarlarla doğrudan iletişim kurabileceğinden bahsetmiştik. Evde, işyerinde vs. vs yerlerde kurduğumuz ağlarda çoğunlukla C sınıfı adresler kullanılırız. Çünkü A ve B sınıfı adresler çoktan bazı kurumlara tahsis edilmiş durumda. Bunlardan bazıları bu adresleri kendi yerel ağları için kullanmaktadır bazılarını da internete bağlandığımız zaman bize tahsis ediyorlar. İşin gerçeği internete bağlandığımızda Türk Telekomun ağına dahil oluyoruz. Yukarda C sınıfı adres kullanan bir ağın 254 tane bilgisayar barındırabileceğinden bahsetmiştik. Peki bilgisayar sayımız bu sayıdan daha fazla ise örneğin 400 tane ise ne olacak? Bu durumda 2 çözüm var
1- 2 tane farklı ağ kullanmak (2 -*254 = 508 tane bilgisayar)
2- Varolan ağımızı genişletmek.

Birinci yöntem mantıklı bir çözüm gibi görünse de beraberinde çok önemli bir sorun getiriyor. Örneğin iki bilgisayar var birbiriyle haberleşmesi gerekiyor. IP adresleri şöyle :
PC1 = 192.168.2.100 /255.255.255.0
PC2 = 192.168.3.16 / 255.255.255.0
Subnet hesaplaması yaptığımızda PC1 192.168.2.0 ağında PC2 ise 192.168.3.0 ağında olduğunu görüyoruz. Ağ adresleri farklı olduğuna göre bu iki bilgisayar doğrudan haberleşemeyecek. Peki nasıl haberleşecekler.
a- Varolan internet bağlantısını kullanacaklar.
b- İki ağ arasında router konulacak. Doğrudan değil de dolaylı olarak haberleşme sağlanacak.
İki çözüm önerisi de yapılması mümkün olan şeyler. Fakat bunu yapmakla sağ kulağımızı sol elimizi başımızın arkasından dolaştırarak gösteriyoruz.
İkinci yöntem hem daha basit hem de daha mantıklı bir çözümdür. Ekstra hiçbir şey yapmaya gerek kalmadan sorunu çözüyoruz. Hem ağımızın bilgisayar kapasitesi artıyor hem de ayrıca router gibi bir donanım almamıza gerek kalmıyor.
Peki ağımızı nasıl genişletiyoruz. Ağımızı genişletmek için alt ağ maskemizi değiştiriyoruz. Önceki makalemizde iki bilgisayarın IP adreslerine ve Alt Ağ Maskesi adreslerine "VE" işlemini uygulamıştık bu sayede söz konusu iki bilgisayarın birbiriyle doğrudan haberleşmesinin mümkün olup olmadığını tespit etmiştik. Fakat alt alğ maskemiz 254 tane bilgisayar adresleyebilecek büyüklükteydi. Bunu nasıl anladık? Alt ağ maskemizin ilk üç biti zaten sınırdaydı(255.255.255). Son oktet ise "0" olduğu için 255'e kadar 254 tane bilgisayar adresleyebiliyorduk(0 ve 255'i kullanamıyoruz). Biz alt ağ maskemizi biraz daha geniş tutarsak ağımıza dahil olabilecek bilgisayar sayısıda artacaktır veya tam tersi daha dar tutarsak ağımıza dahil olabilecek bilgisayar sayısıda azalacaktır. Daha iyi anlamak için bir örnek yapalım. Yukarda birbiriyle haberleştirmek istediğimiz bilgisayarların alt ağ maskelerini değiştirip tekrar hesaplayalım.
PC1 = 192.168.2.100 /255.255.254.0
PC2 = 192.168.3.16 / 255.255.254.0

PC1 IP ==> 1100 0000 1010 1000 0000 0010 0110 0100
PC1 SUBNET ==> 1111 1111 1111 1111 1111 1110 0000 0000
PC1 AĞ ==> 1100 0000 1010 1000 0000 0010 0000 0000 ==> 192.168.2.0

PC2 IP ==> 1100 0000 1010 1000 0000 0011 0001 0000
PC2 SUBNET ==> 1111 1111 1111 1111 1111 1110 0000 0000
PC2 AĞ ==> 1100 0000 1010 1000 0000 0010 0000 0000 ==> 192.168.2.0

Gördüğünüz gibi her iki bilgisayarda artık aynı ağ içinde dolayısıyla birbirleriyle doğrudan haberleşebilecekler. Şimdi ağın geneline bakalım.
192.168.2.0 -192.168.2.255 ve 192.168.3.0 - 192.168.3.255 arası bütün IP adresleri yeni alt ağ maskesi adresimizle birlite aynı ağa dahil olduğuna göre bizim ağımız 254 bilgisayardan 510 bilgisayara çıktı. 254 +254 = 508 olduğu halde nasıl oluyorda bizim ağımız 510 bilgisayar alabiliyor. Sorunun yanıtı oldukça basit. Bir ağda hangi adresleri kullanamıyorduk?
1- Network ID adı verilen ağın tanımlayıcı adresini(Ağdaki ilk adres).
2- Broadcast adresi adı verilen tüm ağ ile aynı anda haberleşmeyi sağlayan adres(Ağdaki son adres).
Peki bizim Network ID'miz hangi adres? 192.168.2.0. Broadcast adresimiz ? 192.168.3.255. Yani 192.168.3.X ile başlayan adreslerdeki 192.168.3.0 adresi artık network ID değil, aynı şekilde 192.168.2.X ile başlatan adreslerdeki 192.168.2.255 adresi de artık Broadcast adresi değil. Artık bu adresleri de kullanabiliriz. O yüzden 2 tane IP adresini fazladan kazanmış olduk.
Bir sonraki makalemizde Subnet işlemlerine devam edeceğiz.